زری خوشکام یا زهرا حاتمی (زادهٔ ۱۳۲۶ خورشیدی در اصفهان)، بازیگر زن سینما و تلویزیون در سال‌های قبل از انقلاب، همسر علی حاتمی کارگردان برجستهٔ سینمای ایران است.

عمدهٔ فعالیت‌های سینمایی او به دو سال آغازین فعالیتش در سینما یعنی در سال‌های ۱۳۵۰ و ۱۳۵۱ بازمی‌گردد. در این سال‌ها وی گرچه در فیلم‌های هنری و مطرحی همچون آدمک (ساخته خسرو هریتاش) و تپلی (ساخته رضا میرلوحی) و خواستگار (ساخته علی حاتمی) ایفای نقش کرد، اما در مجموع با توجه به شرایط سینمای ایران در آن روزها و اشاعهٔ سکس و خشونت در آن، معرّف کاراکتری خاص بود. این کاراکتر او پس از ازدواجش با علی حاتمی دگرگون شد و از آن پس حضور او در سینما کمرنگ گردید. در سالهای بعد از انقلاب نیز، وی با نام زهرا حاتمی تنها در معدود فیلمها و سریالهایی حاضر شد که به نوعی با همسر و خانواده اش در ارتباط بودند. او هم اکنون ساکن تهران است و امور مربوط به آثار همسر مرحومش را به دقت پی گیری می‌کند.

سال‌های نخست زندگی

زری خوشکام در سال ۱۳۲۶ در شهر اصفهان متولد شد. تحصیلات خود را در تهران و لندن گذراند و یک دوره کلاس چهار ساله باله سازمان ملی باله را نیز به اتمام رسانید. اشتیاق و علاقهٔ او نسبت به کارهای هنری نخست پای او را به رقص باز کرد و در این راستا وی یک دوره آموزشی رقص باله را در سازمان ملی باله ایران گذرانید و پس از آن در سال ۱۳۵۰ و در ۲۴ سالگی جذب سینما گردید.

شروع فعالیت سینمایی وی با فیلم «کلبه‌ای آن سوی رودخانه» (به کارگردانی و فیلمبرداری احمد شیرازی) و تهیه کنندگی محمدعلی جعفری در فرودین فیلم بود. در این فیلم که در سال ۱۳۵۰ ساخته و اکران شد، زری نقش دختری به نام فرانک را ایفا می‌کرد که پس از جدایی از پسر محبوبش، بیژن، توسط یک رانندهٔ کامیون به نام «حسین گابی» به زندگی بازگردانده می‌شد. نقش مردهای مقابل او را در این فیلم ناصر ملک مطیعی و همایون بهادران ایفا می‌کردند.

شرکت وی در این فیلم و درخشش او که با صحنه‌های برهنه‌اش هم بی‌ارتباط نبود، توجه بسیاری از سینماگران ایرانی را به سمت او جلب نمود. در واقع استعداد او در بازیگری (که بعدها منتقدینی چون علیرضا نوری زاده او را از با استعدادترین بازیگران زن سینمای ایران بخوانند)، در کنار زیبایی و بی‌پرواییش در پذیرش نقش‌های برهنگی و سکسی انبوه پیشنهادها را برای بازی در فیلم‌های فارسی به جانبش روان کرد و بدین ترتیب در همان نخستین سال‌های فعالیتش در سینمای ایران علاوه بر شرکت در تعداد زیادی فیلم، بازی در برابر اغلب ستارگان مرد و جوان‌اول‌های فیلم فارسی را تجربه کرد: از جمله اولین تجربه‌اش در بازی مقابل ناصر ملک مطیعی، بازی در کنار محمدعلی فردین و ایرج رستمی در فیلم مرد هزارلبخند (ساخته سیامک یاسمی ،۱۳۵۰)، بهروز وثوقی و بهمن مفید در رشید (ساخته پرویز نوری، ۱۳۵۰)، سعید راد و محمدعلی جعفری در فیلم الکلی (ساخته محمدعلی جعفری، ۱۳۵۰)، ایرج قادری در فیلم توبه (ساخته اسمعیل پورسعید، ۱۳۵۱) و پرویز صیاد در فیلم خواستگار (ساخته علی حاتمی، ۱۳۵۱). وی در این سالها همچنین در فیلمهای هنری نظیر آدمک (ساخته خسرو هریتاش، ۱۳۵۰) و تپلی (ساخته رضا میرلوحی، ۱۳۵۱ بر اساس موش‌ها و آدم‌ها، نوشته جان اشتاینبک) نیز ظاهر گردید.

ازدواج با علی حاتمی

در آبان‌ماه ۱۳۵۰، خبری عجیب محافل سینمایی ایران را تکان داد و آن خبر، خبرِ ازدواج علی حاتمی (عباس‌علی حاتمی) جوان‌ترین و کم‌سن‌وسال‌ترین کارگردان و سناریست سینمای فارسی که در آن روزها با ساختن اولین فیلم‌های ریتمیک و موزیکال سینمای ایران، یعنی حسن کچل و باباشمل راهی تازه در سینمای ایران گشوده بود، با «زری خوشکام» ستاره‌ای که خیلی زود در سینما درخشید و در فیلم‌های متعددی شرکت جست، بود. خبری که نخست به‌صورت شایعه مطرح گردید اما صحت آن خیلی زود آشکار گردید. پس از این ازدواج، برای مدتی حدود سه ماه رسانه‌ها خبر موثقی از زری خوشکام و علی حاتمی نداشتند تا اینکه سه ماه بعد و در بهمن‌ماه ۱۳۵۰، علی حاتمی طی مصاحبه‌ای با مجلهٔ اطلاعات هفتگی (شماره ۱۵۷۲) خبر ازدواج خویش با زری خوشکام را تأیید کرد.

حاتمی در این گفتگوی تلفنی به خبرنگار اطلاعات هفتگی گفت:

«سکوت سه‌ماههٔ من به‌خاطر ازدواج با زری است که ازاین‌پس در کارهایم شریک خواهد بود. به‌زودی کارم را شروع می‌کنم و کارهای جدیدم ازاین‌پس از فرم فانتزی بیرون خواهد بود و سناریوهایی را که نوشته‌ام بر روال تازه می‌باشد که باز در سینمای فارسی کار تازه‌ای خواهد بود…»

وی همچنین تلویحاً از تغییر رویهٔ زری خوشکام و دوری او از نقش‌هایی شبیه نقشهای گذشته‌اش خبر داد و گفت:
«... در فیلم‌های جدیدم «زری» نقش ستاره زن را به عهده خواهد داشت و کاراکتر او از این پس با گذشته‌اش فرق می‌کند. تهیه فیلم جدیدم که «خواستگار» نام دارد، از چند روز پیش شروع کرده‌ام. نیمی از سرمایه این فیلم به عهده من است و زری هم نقش اول آن را به عهده دارد…»

گرچه ازدواج کارگردان‌های سینمای ایران با زنان هنرپیشه از جمله ستاره‌های سکسی سینما بی‌سابقه نبود، اما ازدواج علی حاتمی با زری خوشکام با توجه به ماهیت کارهای قبلی این دو به شایعات متعددی دامن زده‌بود که حاتمی سعی کرد تا در این مصاحبه به رفع این شایعات و روشن ساختن موضوعات مربوط به ازدواج خود با زری خوشکام بپردازد.

حاتمی از جمله درمورد این شایعه که گفته می‌شد یکی از تهیه‌کنندگان سینما از او خواسته‌است تا به‌اتفاق همسرش در فیلمی شرکت جوید و ایفای نقش کند، گفت:

«.... به‌نظر من یک کارگردان نمی‌تواند هنرپیشهٔ خوبی هم باشد، چنان‌که یک هنرپیشه هم کارگردان خوبی نخواهد بود، یعنی هم بازی کند و هم کار گردانی. البته چنانچه روزی سناریویی که خودم نوشتم و مورد پسندم بود، به شرطی که کارگردانی آن را دیگری انجام دهد به اتفاق زری در آن فیلم بازی خواهم کرد.»

از جمله دیگر شایعات در اطراف ازدواج زری خوشکام با علی حاتمی این بود که یکی از عکاسان مجله «پلی بوی» تعدادی عکس برهنه از زری خوشکام گرفته و حتی شایع بود این عکس‌ها درآن مجله چاپ شده و وقتی به تهران رسیده زری خوشکام و شوهرش همه نسخه‌های مجله را یکجا خریداری کرده‌اند تا در دست کسی نیفتد. اما حاتمی در مصاحبه خویش دراین باره گفت: «این شایعه به هیچ وجه صحت ندارد، هرگز همسر من قبل از ازدواج چنین عکس‌هایی نگرفته‌است. بعضی‌ها که از ازدواج من و او ناراحت هستند چنین شایعاتی را سر زبان‌ها انداخته‌اند…».

با اینکه علی حاتمی در این مصاحبه اعلام کرده بود که: «پس از این زری فقط در فیلم‌های خودم شرکت خواهد کرد»، اما زری خوشکام در طول سال بعد از این مصاحبه علاوه بر شرکت در فیلم خواستگار ساختهٔ همسرش در برخی فیلمهای کارگردانهای دیگری نیز ظاهر شد.

با این وجود زری خوشکام پس از تولد نخستین و تنها فرزندشان لیلا در مهرماه ۵۱ عملاً از سینما کنار کشید و تا قبل از انقلاب تنها در یک نقش یعنی نقش خانم عزت الدوله در سریال سلطان صاحبقران (مجموعه تلویزیونی) به کارگردانی شوهرش ظاهر شد.